Wat is scoliose?

Scoliose (oudgrieks: skolios = krom) is een driedimensionale zijdelingse verkromming van de rug (wervelkolom) door onbekende oorzaak. Er ontstaat een zijwaartse bocht in de wervelkolom en deze draait om zijn eigen as. De wervelkolom kan naar één kant krom groeien, waardoor er één bocht ontstaat, een C-bocht, maar meestal zijn er twee bochten, een S-vorm. De verdraaiing van de wervelkolom veroorzaakt op borsthoogte aan de rugzijde een bolling van de ribben. Die bolling wordt gibbus genoemd, die vaak ter hoogte van het schouderblad het meest zichtbaar is. De taillehoeken zijn bijna altijd asymmetrisch.

Hoe ontdek je een scoliose?

De belangrijkste test voor scoliose is de zogenaamde buktest: hierbij wordt de ribbenverdraaiing (gibbus) duidelijk zichtbaar.
Soms is de scoliotische verkromming een gevolg van een beenlengteverschil. In dat geval is bij de buktest geen gibbus zichtbaar.
In het verleden werd deze buktest nog gebruikt bij de screening op school door de schoolarts. Helaas is deze sinds 2014 afgeschaft, waardoor er een onbekend aantal kinderen met scoliose niet vroegtijdig wordt gesignaleerd. Dit heeft ertoe geleid dat scoliose vaak een toevallige ontdekking is; het valt een moeder bijvoorbeeld op dat de rug van het kind asymmetrisch is, de ene broekspijp valt lager dan de andere, of er ontstaat pijn in de schoudergordel door de houdingsverandering. Doordat de ene schouder vaak wat hoger/meer naar voren gekanteld staat dan de andere vertellen patiënten vaak dat ze altijd één schouderbandje hebben dat afglijdt.

Is er een oorzaak?

80% van de gevallen is de oorzaak van de scoliose onbekend (idiopatische scoliose). De idiopatische is het meest voorkomende type scoliose. In de meeste gevallen vindt men dus geen oorzaak voor de scoliose, wat niet wil zeggen dat er geen oorzaak is. De oorzaak is door de wetenschap nog niet ontdekt. Er zijn wel aanwijzingen dat er sprake is van meerdere oorzakelijke factoren, waaronder een erfelijke factor, mogelijk in de vorm van verzwakking van het bindweefsel en een neurologische factor in de vorm van een stoornis in het centrale zenuwstelsel. Bij de idiopathische scoliose zijn de spieren en wervels normaal aangelegd, maar er ontwikkelt zich tijdens de groei een vervorming/kromming.

Niet-idiopatische scolioses ontstaan o.a. door aangeboren wervelafwijkingen, neurolomusculaire aandoeningen, en degeneratie ( “slijtage”) of osteoporose waardoor de wervel en/of de tussenwervelschijf van vorm verandert.

Wat zijn de gevolgen van een scoliose?

Scoliose maakt het bewegen van de rug moeilijker, en leidt vaak tot vermoeidheid. Dit geldt met name voor scolioses die niet in balans zijn (denk aan een C-kromming, of S kromming waarbij de ene kromming veel sterker is dan de andere).
Vooral oudere patiënten klagen over pijn in rug, schouders en/of nek, terwijl jongeren er vaak helemaal niets van merken. Een rug met scoliose ziet er, vooral aan de achterzijde, anders uit. Door de asymmetrie trekt de kleding scheef, bandjes glijden van de schouders af en broekzomen/rokken hangen ongelijk. Dit cosmetische aspect kan grote impact hebben voor de patient en de omgeving.

Wat is de prognose?

Scoliose gaat nooit vanzelf over. Zolang een tiener in de groei is kan het zelfs behoorlijk snel verergeren. Scoliose moet daarom in een zo vroeg mogelijk stadium worden ontdekt om een effectieve behandeling te kunnen uitvoeren.

Door scoliose kun je de wervelkolom moeilijker bewegen en soms beperkt dat ook de werking van de longen. Vooral op latere leeftijd kan scoliose leiden tot pijn en vermoeidheid. Daarnaast vinden patiënten het lastig dat hun rug er anders uit ziet dan die van anderen. Scoliose kan door de lichamelijke beperkingen en cosmetische effecten een grote impact hebben op het dagelijks leven.